Iyi Toplum Yoktur | Nihan Kaya (Kitap)

Nihan Kaya, İyi Toplum Yoktur isimli kitabında toplumun dayatmalarına uygun davranan bir kişinin aslında bir birey olarak var olabilmesinin nasıl da engellediğini anlatıyor. Toplum bireyleri cinsiyet ve cinsellik algısı üzerinden dönüştürürken, bu algı törenlerle destekleniyor. Kişilerin yaşadıkları ruhsal sıkıntıların pek çoğunun kaynağı kendi tercihleri olmayan şeylerin onlara dayatılıyor olması.

İyi Toplum Yoktur’un sunuş bölümünde, bu kitabın aslında İyi Aile Yoktur (2018)‘un ikinci bölümü olarak yazıldığını belirtiyor. İyi Aile Yoktur’da aile ile ilgili olarak ileri sürülen fikirlerin toplum geneline nasıl yayıldığını anlatan bu kısım sonradan devam kitabı haline gelmiş.

Çocuklar küçük yaşlarından itibaren cinsiyetçi şekilde yetiştiriliyorlar. Kız çocuklarına kız çocuk olduğu, erkek çocuklarına da erkek çocuk oldukları her fırsatta hatırlatılıyor. Örneğin, sünnet törenlerinin bu kadar şatafatlı olmasının nedeni erkek çocuğun cinsiyetini kutlamak aslında. Törenler toplumun bireylere dayatmak istediği niteliklerin şekillenmesinde rol oynar. Aile, kadına kadın, erkeğe de erkek olduğunu öğretmeyi kendi sorumluluğunda sayar. Bu nedenle, çoğu ailede kız ve erkek çocuklarına birbirlerinden farklı davranılır.

Toplumsal kültür birtakım eylemlerin günlük olarak ısrarla sürdürülmesi ile oluşur. Evlilik, iki kişinin birbirine olan sadakatinin topluma ilanı iken, geleneksel mekanizmaların devreye girmesi ile birlikte gelin ve damat bu olayın öznesinden çok nesnesi haline gelirler. Gelinlik normal günlerde giyilebilecek bir kıyafet değildir. Bu abartılı giysinin amacı geline dikkat çekmektir. Damatlık ise şık olmasına rağmen gelinlik kadar abartılı değildir. Ataerkil toplum yapısında, evlilik töreni gelinin baba evinden ayrılarak yeni ailesinin evine geçtiğini vurgular. ‘Gelin’ sözcüğünün kökünü ‘gelmek’ten alması da buna işaret etmektedir. Geleneksel bakış açısı ‘kız isteme’, ‘gelin alma’ gibi ifadelerle dile de yansımaktadır.

Nihan Kaya, kadının cinselliğinin en açık ifadesinin annelik olarak ortaya çıktığını ifade ederek farklı örneklerle toplumun cinsiyetçi rol dayatmalarını açıklıyor. Kendi cinsiyeti nedeni ile toplumda bir nevi ‘kurban’ olarak seçilmiş kadınlar ister istemez kız çocuklarını da bu şekilde yetiştirilmesine alet oluyorlar. Kız çocukları adeta evlendikten sonraki hayatları için yetiştiriliyorlar.

“Bir kadının, ancak bir erkek ve o erkeğin ailesi onu isterse, daha sonra da onu istemeye, ondan memnun olmaya devam ederlerse ‘sevilebilecek’ bir insan olabildiği düşüncesi, küçükken içine yerleştirilir.” (sayfa 103)

“Çocuğun değil de hep anne-babanın yanında yer almamızın nedeni, çocuğun ‘sonradan gelen’ olmasıdır. Gelin de çocuk gibi ‘sonradan gelen’ konumundadır. Damat, ‘sonradan gelen’ değil, varlığı tek başına birey olarak kabul edilebilen kişi olur. … Gelinin de problemi, hem dünya hem de eşinin ailesi tarafından, özne değil, bu ailenin nesnesi olarak görülmesi. … Çocuğa kendisine ait bir kişiliği yokmuş gibi davranmakla geline önceden getirdiği bir kişiliği yokmuş gibi davranmak, aynı şey.” (sayfa 104-105)

“Kadınların üzerlerine ne giydikleri ve ne giymedikleri hakkında yorum yamamız, kadınları özne değil nesne gibi gören bir bakışı getiriyor beraberinde.” (sayfa 153)

“Kimse bizi zorlamadığı halde bizim için iyi olduğunu bildiğimizden dişlerimizi fırçalayarak, bizim bildiğimizi çocuk da biliyorsa, serbest bırakıldığında onun neden kendisi için iyi değil de kötü olana yöneleceğine inanıyoruz? Çocuğun içinden geldiği için değil de baskıdan dolayı o ya da bu şekilde davranmasını sağlamak, kısa vadede sonuç veriyor gibi görünse de otoriteye göre hareket eden bireyler doğuruyor.” (sayfa 155)

“Bizim duygusal durumumuzdan bağımsız olarak çocuk, içinden geldiği gibi ağlama, bağırma, öfkelenme, ilgi isteme hakkına sahiptir, çocuk hiç kimseden özür dilemek, kişiliği yokmuş gibi davranmak zorunda değildir. Çocuk, sizin zihninizdeki kutsalları anlamak, onlara göre hareket etmek zorunda değildir.” (sayfa 162)