Reinventing Your Life | Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko (Kitap)

Hayatı Yeniden Keşfedin, ünlü terapistler Jeffrey Young ve Janet Klosko tarafından kaleme alınmış ve önsözünü de bilişsei davranışçı terapinin öncüsü Aaron Beck’in yazdığı rehber bir kitap. 1979 yılında lisansüstü eğitimini tamamlamasının ardından Dr. Beck ile çalışmaya başlayan Jeffrey Young, zaman içinde birkaç terapi yaklaşımının en iyi özelliklerini birleştirerek uyguladığında çok daha başarılı sonuçlar aldığını görür. Bu noktayı kitapta şöyle açıklıyor:

Psikanalitik, deneysel, bilişsel, farmakolojik ve davranışçı yaklaşımlar çok değerlidir ama her birinin tek başına uygulandığı zaman anlamlı derecede kısıtlı kaldıkları noktalar vardır. (sayfa 15)

En zor danışanların daha az şiddetli semptomları vardı; genel olarak onlar daha az depresif veya kaygılılardı. (sayfa 13)

Zaman içinde danışanlarındaki ortak temaları veya örüntüleri listeler ve böylece ilk ‘şema’ listesini oluşturur.

Şema terimi, bilişsel psikolojiden gelir. Şemalar, yaşamın erken yıllarında öğrendiğimiz kendimiz ve dünya hakkındaki katı inançlarımızdır. Kendilik anlayışımızın merkezinde yer alırlar. … Bu erken inançlar bize bir öngörü ve kontrol hissi sağlarlar; rahat ve tanıdıktırlar. (sayfa 23)

Şema, çocukluktan başlayan ve yaşam boyunca sürekli tekrar eden bir kalıptır. Bize ailemiz ya da diğer çocuklar tarafından yapılan bir şeyle başlamıştır. Terk edilmiş, eleştirilmiş, aşırı korunmuş, istismar edilmiş, yok sayılmış ya da yoksun bırakılmışızdır- bir şekilde zarar görmüşüzdür. Sonunda şema hayatımızın bir parçası olur. Büyüdüğümüz evden ayrıldıktan yıllar sonra bile, bize kötü davranılan, ihmal edildiğimiz, aşağılandığımız ya da kontrol edildiğimiz ve istediğimiz hedeflere b!r türlü ulaşamadığımız durumlar yaratmaya devam ederiz.(sayfa 18)

Şema Terapi, 1960’larda Dr. Aaron Beck tarafından geliştirilen bilişsel terapinin bir uzantısıdır. … Bilişsel terapinin temel savı, yaşamımızdaki olaylar hakkındaki düşünce şeklimizin (bilişler) hissettiklerimize (duygular) yön verdiğidir. Duygusal sorunları olan kişiler gerçekleri çarpıtma eğilimindedir. (sayfa 28)

Bilişsel terapistler genellikle bilişsel yöntemlerle davranışçı teknikleri birleştirirler. Dr. Beck, danışanların düşüncelerini mantıksal bir şekilde incelemesini önerir. Düşünceleri kontrol ederek kendi ruh hallerini de kontrol etmeyi bu şekilde aktif olarak öğrenmek mümkündür. Bilişsel ve davranışçı teknikler çok değerli olsa da hayat boyu süren örüntüleri değiştirmede yetersiz kalabilirler.

Bir kişide genellikle birden fazla şema bulunabiliyor. Çocuklukla adeta bir savunma mekanizması olarak kazanılan ancak yetişkinlik döneminde hayatı zorlaştıran bu şemaları fark etmek oldukça sarsıcı olabiliyor. Bu, çoğu kez insanın kendisi ile yüzleşmesi ile müm kün olabiliyor. Kitapta yer alan şema ölçeği bir kişide hangi şemaların baskın olduğunu ortaya koyuyor. Şemaların açıklandığı bölümlerin başında da daha ayrıntılı ölçekler bulunuyor. Baskın şemalar belirlendikten sonra, kitap bu şemalarla başa çıkma stratejilerine de yer veriyor. Hem gerçek yaşamdan paylaşılan vaka örnekleri hem de şemayı değiştirmeye yönelik olarak paylaşılan ipuçları oldukça yararlı.

Şemalar

Terk edilme ve kuşkuculuk ve kötüye kullanılma şemaları çocukluktan gelen güven eksiliği ile bağlantılıdır.(sayfa 37-42)

Terk Edilme

‘Lütfen beni terk etme.’ Terk edilme şeması sevdiğiniz insanların sizi terk edeceği hissidir.

Kuşkuculuk ve Kötüye Kullanılma

‘Sana güvenemem.’ Güvensizlik ve kötüye kullanılma şeması, insanların sizi inciteceğinin veya bir şekilde sizi kötüye kullanacağının beklentisidir.

Bağımlılık

‘Tek başıma yapamam.’ Bağımlılık şemasının içindeyseniz, günlük hayatınızı başkalarının yardımı olmadan sürdüremezsiniz.

Dayanıksızlık

‘Bir felaket olmak üzere.’ Her an size çarpacak bir felaket korkusu içinde yaşarsınız.

Duygusal Yoksunluk

‘Hiçbir zaman ihtiyacım olan sevgiyi alamayacağm.’ Duygusal Yoksunluk, sevilme ihtiyacınızın başkaları tarafından yeteri kadar karşılanmayacağı inancıdır.

Sosyal İzolasyon

‘Uyumsuzum.’ Sosyal İzolasyon sizin arkadaşlar ve gruplarla olan bağlantınızla ilgilidir. Farklı hissederek dünyanın geri kalanından ayrı algılarsınız.

Kusurluluk

‘Değersizim.’ Kusurluluk şeması ile kendinizi içten içe eksik ve kusurlu hissedersiniz.

Başarısızlık

‘Kendimi başarısız hissediyorum.’ Başarısızlık, okul, iş ve spor gibi başarmayı gerektiren alanlarda yetersiz olduğunuz inancıdır.

Boyun Eğicilik

‘Senin dediğin gibi olsun.’ Boyun eğicilikle birlikte siz kendi ihtiyaç ve arzularınızı başkalarını memnun etmek veya onların ihtiyaçlarını karşılamak için feda edersiniz.

Yüksek Standartlar

‘Hiçbir zaman yeterince iyi olmuyor.’ Eğer yüksek standartlar şemanız varsa kendiniz ile ilgili aşırı yüksek beklentileri karşılamak için acımasızca çabalıyorsunuzdur.

Haklılık

‘İstediğim her şeye sahip olabilirim.’ Haklılık şeması hayattaki gerçek sınırları kabul etme becerisi ile ilişkilidir.

Şemalar ın üç temel özelliği (sayfa 43):

• Şemalar hayat boyu süren örüntüler veya temalardır.
• Şemalar özyıkıcıdır.
• Şemalar hayatta kalmak için savaş verirler.

Şemaların gelişiminde doğuştan gelen mizaç, kalıtım, çevre, aile özellikle etkilidir. (sayfa 44-45)

• Şemalar, çocukluk çevreleri yıkıcı olduğu zaman geişir (sayfa 45).

sayfa 45

• Bir çocuğun gelişmesi için neye ihtiyacı vardır? (sayfa 46)

sayfa 46

İyi uyum gösteren yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzun kusursuz olmasına gerek yoktur. Bir çocuğun güvende hissetmeye, başkaları ile bağlılık hissetmeye, özerkliğe, özsaygıyı, kendini ifade etmeye ve gerçekçi sınırlara ihtiyacı vardır. (sayfa 46)

sayfa 57

Şema ile başa çıkmanın üç biçimi (sayfa 60):

• teslim,
• kaçma,
• karşı saldırı