Four Futures | Peter Frase (Kitap)

Dört Gelecek, dört farklı senaryo ile kapitalizm sonrası geleceği ele alıyor. Bu senaryolardan iki tanesi olumlu bir tablo çizerken (bolluk yaşanması durumu) diğer ikisi oldukça olumsuz (kıtlık yaşanması durumu). 

21. yüzyılda yaşanan gelişmelerin ve sanayileşmenin etkileri ekolojik felaketler, küresel ısınma olarak çoktan ortaya çıkmaya çoktan başladı. Dünyada giderek artan gelir dağılımındaki eşitsizlik ve zenginlerin pastadan çok büyük bir dilim alması, eylemcilerin, politikacıların ve dolayısıyla da halkın gündemini her geçen gün daha fazla meşgul ediyor. Otomasyon yükselişte, robotlarla üretim yapılan bir çağ çoktan başladı. Meslekler değişiyor, bazıları yerlerini hiç bilinmeyen mesleklere bırakarak ortadan yok oluyor. 

Peter Frase, kapitalizmin sürdürülemez olduğu noktada 4 farklı senaryodan birinin geçerli olacağını ileri sürüyor. Her bir senaryoyu, yaşanması olası olaylarla ve sonuçları ile ele alıyor. 

Komünizm (Eşitlik ve Bolluk)

İş yeri zorunluluğun alanıdır. Özgürlük, mesai saatleri dışındadır. Çalışmak, sağ kalmak için gerekli paranın kazanılması, toplumun varlığını sürdürme faaliyetlerinin devamı, yaşama amaç ve anlam katan içsel tatmin faaliyeti için yapılır. Toplum kapitalist olmayı sürdürdükçe, emek meta olmaktan çıkamaz. 

Fransız sosyalist André Gorz, “temel gelir” kavramını ortaya atmıştır. Temel gelir olarak bir kişiye yaptığı iş veya niteliklerine bakılmaksızın teminat altına alınmış bir miktar para verilir. Temel gelir sonrasında, istenmeyen işler tamamen otomatikleşecektir. İnsanlar gerçekten “iyi” oldukları işleri gönüllü olarak yapmaya başlarlar. GSYH düşer, temel gelir düşer bu süreç de hayat pahalılığının azalmasını sağlar. 

Rantizm (Hiyerarşi ve Bolluk)

En çok sayıda telif hakkını ve patenti kontrol eden yeni temel sınıfı oluşturur. Ranttan gelir elde edilir. 

Sosyalizm (Eşitlik ve Kıtlık)

Herkes mümkün olan en iyi hayatı almalıdır ancak eldeki kaynaklar sınırlıdır. Kaynakların dağılımı adil yapılmalıdır. 

Eksterminizm (Hiyerarşi ve Kıtlık)

Kıtlık herkes için aşılabilir değildir, yalnızca küçük bir azınlık için aşılabilir olacaktır.