Toxic Parents | Susan Forward, Craig Buck (Kitap)

Zor Bir Ailede Büyümek, bir kişinin çocuklukta anne babası ile olan ilişkisinin yetişkinlik dönemindeki hayatını, kişiliğini, aldığı kararları, hayata bakışını nasıl şekillendirdiğini örneklerle inceliyor. Kitabın orijinal isminde geçen “toksik” kavramı bilerek ya da bilmeyerek çocuğuna zarar veren, yıllar içinde onu adeta zehirleyen ebeveynleri tanımlıyor. Toksik ebeveynlerin çocukları genellikle olumsuz duygularla yetişiyorlar, kendilerinde yer eden olayların izlerini tüm hayatları boyunca taşıyorlar. Anne babalarından olması gerektiği şekilde ilgi göremedikleri gibi çocukluklarında maruz kaldıkları sağlıksız aile ilişkilerini “normalleştirdikleri” için de kendilerine seçtikleri partnerleri ile veya çocukları ile olan ilişkileri de aynı olumsuz kalıplarla devam ediyor. Kitabın yazarı Susan Forward bir terapist olarak çocukluktan gelen duygusal yüklerden kurtulmanın yolunun psikolojik destek ve konuşma terapisi almak olduğunu belirtiyor.

Her ailenin hiç kuşkusuz kendi içinde dengeleri vardır, her gün aynı pozitiflikte geçmeyebilir, yaşanan sorunlarla ilişkiler zaman zaman gerilebilir. Ancak, bireylerin karşılıklı olarak saygılarını korumaları ve birbirlerine destek olmaları ile bu dönemler atlatılır, yapılan hatalar telafi edilir, aile ilişkileri bu sayede devamlılığını korur. Sağlıklı aile ilişkilerinde bireyler destek bulur, sorumluluk alır, bağımsız hareket edebilir ve kendilerine değer verildiğini hissettikleri için hem yeterlilik duygusunu yaşarlar hem de bu duyguyu sonraki nesillere aktarabilirler. Kitapta bahsedilen toksik ebeveynler ise kontrolcü, suistimal edici, kışkırtıcı, yetersiz olmaları nedeni ile çocuklarının kendilerine olan bağımlılıklarını kullanırlar ve onlar üzerinde telafisi güç yaralar bırakırlar.

Kitabın ilk kısmında toksik anne babalar,

• sürekli kendi problemlerine odaklanan yetersiz ebeveynler,
• çocuklarının hayatlarına aşırı şekilde müdahalede bulunan, suçluluk duygusu yaratarak onları manipüle eden kontrolcü ebeveynler,
• alkol bağımlılıkları nedeni ile düzensiz ruh hallerini çocuklarına yansıtan ebeveynler,
• alaycı, iğneleyici, yer yer hakarete varan sözleri ile çocuklarını sözel olarak taciz eden (rekabetçi veya mükemmeliyetçi) ebeveynler,
• çocuklarına fiziksel şiddet uygulayan üstelik bu hareketlerinden de gene çocuğun kendisini sorumlu tutan ebeveynler,
• çocuklarına cinsel tacizde bulunarak onlara ihanet eden ebeveynler olarak sınıflandırılıyor.

Ebeveynlerden birisinin bu davranışlarda bulunduğu, diğerinin ise çeşitli sebeplerle buna göz yumduğu, çocuğunu kurtarmak için herhangi bir müdahalede bulunmadığı pek çok örnek de var. Susan Forward, danışanlarının yaşamlarından verdiği vaka örneklerinde aktif suistimalde bulunan ebeveyn kadar bu duruma göz yumarak pasif kalan ebeveynin de verdiği zararın ne kadar büyük olduğunu aktarıyor.

Kitabın ikinci kısmında ise, yaşanan bu olumsuzluklarla mücadele ve bu yükü atmaya yönelik uygulamalar ele alınmış. Susan Forward, öncelikle toksik ebeveynlerin çocukları tarafından affedilmek zorunda olmadığını açıklıyor. İyileşmek için bunca kötülüğü yapan anne babanın affedilmesi yerine, yaşanan olaylarda onların sorumluluğunun ne kadar büyük olduğunu fark etmek daha önemli. Çünkü, yetişkin olan anne baba kendi rollerini yerine getirmeyince, çocuklar da yeterince “çocuk” olamıyor, yaşananlarda kendilerini sorumlu görüyorlar. Susan Forward, affetmek için kişinin kendisini zorunlu hissetmesi yerine yüzleşmeyi öneriyor. Yüzleşmede karşı tarafın alacağı tavırdan veya kendisini “ne kadar da kötü hissettiğinin” ortaya çıkmasından daha çok önemli olan çocukken bu ortamda büyümek zorunda kalmış artık yetişkin bireyin buna nasıl tepki vereceği. Yüzleşme, yüzyüze veya mektup yazarak yapılabilir ancak kesinlikle telefonda bu tür bir iletişimden kaçınılmalı. Forward yüzleşmenin hemen sonrasında, ilişkinin yeni kurallarının belirlenmesi gerektiğini vurguluyor.

Zor Bir Ailede Büyümek, toksik bir ortamda yetişmiş kişilere yalnız olmadıklarını hatırlatacak bir kitap.