Reading the World | Ann Morgan (Kitap)

Yazarlık ve editörlük yapan Ann Morgan, 2012 yılını her ülkeden bir kitap okuyarak ve okuduğu kitaplara ilişkin notlarını ayearofreadingtheworld.com adresindeki blogunda paylaşarak geçirmeye karar verir. Bu projesine başlamasının nedeni çok fazla kitap okumasına rağmen okuduğu kitapların hep batı, ağırlıklı olarak Amerikan ve İngiliz, edebiyatına ait olmasıdır.

Ann Morgan, 2011 yılının songünlerinii projesinde okuyacağı (Birleşmiş Milletlerin tanıdığı) 195 ülkeden (artı Tayvan) 196 kitabı geçirir. O günlerde edindiği bilgilere göre, sadece 2009 yılında 500000 İngilizce kitap basılmıştır (Nielsen verisi) ve 2008 yılında Birleşik Krallık ve İrlanda’da yayınlanan kitapların sadece 4.37% ‘si çeviridir (Literature Across Frontiers). Bu veriye paralel şekilde kitapçılarda çeviri edebiyat kitaplarına genellikle küçük bir alan ayrılır. Bu bilgiler ışığında Morgan okurların hep benzer biçimde yapılandırılmış, benzer kapaklara sahip, benzer kitapları okuduklarını vurguluyor. Yani, okuma alışkanlıkları güvenli ve beğenilmesi muhtemel alan üzerine şekillendiriliyor.

Farklı bir kültüre sahip bir ülkeye ait bir kitabı anlamak, yazılan paragrafları tam anlamıyla özümsemek ve anlamlandırmak için önce o kültürü öğrenmemiz gerekir mi? Morgan, bunu yapmak çok zaman gerekeceği gibi, kültürün ve geleneklerin bağlamını önceden öğrenerek kitabın bir anlamda büyüsünün de kaçabileceğini tartışıyor. Çünkü, edebiyat başka diyarlara açılan bir tür pencere gibidir.

Dünyada kaç ülke olduğunu araştıran Morgan, 1930 luı yıllarda başlayan ‘aslında dünya edebiyatı nedir’ sorusu ile de karşılaşır. Çünkü Batılıların gözünden dünya denildiğinde kastedilen Avrupa ‘dır. O günlerden bu yana özellikle de internet sayesinde çok şey değişmiş olsa da ‘dünya edebiyatı’ kavramının yeni nesil akademisyenler tarafından yeniden değerlendirilmeye ihtiyacı vardır. Örneğin, şimdilerde New York edebiyat dünyasında oldukça popülerdir. Görünen odur ki, ‘dünya edebiyatı’ terimi herkes tarafından kullanılmakta ancak herkese aynı anlamı ifade etmemektedir. Bu durumda, hangi kitapların diller arasında seyahat edeceği nasıl belirlenir? Genellikle ayırt edici niteliklere sahip ve fark edilebilir kitaplar diğer dillere çevrilme şansına sahiptir. Çok fazla yerel bilgi gerektiren ya da kurgusu nispeten daha gevşek olan kitaplar geri planda kalır. Çeviri yapılan dil ve kültürden farklı ancak gene de ulaşılabilir kalan kitaplar tercih edilir, merak uyandıracak kadar yabancı ancak bir o kadar da tanıdık.

Başka dile hiç çevirisi yapılmamış eserler veren ülkeler olduğu gibi, sözlü edebiyatı daha baskın olan ve hikaye anlatıcıların hayatlarının sona ermesi ile birlikte bu geleneklerini kaybetme tehdidi yaşayan da pek çok dil vardır. Çeviri yapılırken eserin bütünlüğünü tehdit eden bir başka unsur ise metnin sansüre uğrayarak anlamını yitirmesidir.

Farklı kültürlere ait kitapları anlamak için yabancı olduğumuz dil ve dilin günlük kullanımını anlamlandırabilmenin yanı sıra sosyal ilişkilerde aşikar olduğumuz işaret ve sembollerden yoksunluk nedeni ile yaşanması olası olan kültür şoku engelini de aşmak gerekir. Buna ek olarak, çoğu zaman, politik ve sosyolojik engeller de okuyucunun karşısına çıkar.

Kitap okurken yabancı dil engelini aşmanın en pratik yolu o kitabı halihazırda çevirmiş bir çevirmene güvenmektir. Yabancı metinlerde metnin akışı açısından yazarın etkisinin ne zaman bittiğini ve çevirmenin dil kullanma mahareti ile ne zaman devreye girdiğini çözmek neredeyse imkansızdır. Bu durum, kimi zaman oldukça rahatsız edici bir hal alabilir. Ann Morgan, çeviri kitap okumanın çoğu zaman için başka bir kişinin gözünden o metni okumakla eş değer olduğunu belirtiyor. Çünkü, ortaya çıkan çeviri metnin kalitesini çevirmenin orijinalinden ne anladığı, anladığını nasıl yorumladığı ve hangi kelimelerle bunu ifade etmeyi seçtiği belirliyor.

Ann Morgan, bu projesini internetin olmadığı bir dönemde gerçekleştirmesinin mümkün olmadığını da belirtiyor. Çünkü, internet ve blogu sayesinde dünyanın farklı bölgelerinden kitap önerileri almış, çeviri olmayan bir kitabın çevirisi için o dili bilen birkaç kişiden yardım almış ve okuduğu kitapları blogunda paylaşmıştır.

Ann Morgan Reading the World isimli kitabını neden yazdığını açıklarken okuduklarımızın üzerimizdeki etkisinin ne olduğunu ve hikaye anlatıcılığının yaşamlarımızı nasıl şekillendirdiğini ve değiştirdiğini sorgulama amacında olduğunu belirtiyor.


Reading the World: Confessions of a Literary Explorer (The World Between Two Covers: Reading the Globe) Reading the World: Confessions of a Literary Explorer (The World Between Two Covers: Reading the Globe)
Ann Morgan
2015
337 sayfa
goodreads  external link
# kitap okumak ve kitaplar
★ ★ ★ ★ ☆
https://www.nonfictionbooks.xyz/reading-the-world.html
238 -

« The Sexual Politics of Meat | Carol J. Adams (Kitap)
The Burnout Society | Byung-Chul Han (Kitap) »




2024 ocak


2023 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2022 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2021 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan


2020 temmuz

nisan


2019 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

şubat

ocak


2018 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2017 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2016 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2015 aralık

kasım

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

ocak


2014 aralık

kasım

eylül


2013 aralık

kasım