Good Business | Mihaly Csikszentmihalyi (Kitap)

İşletme ve psikoloji profesörü Mihaly Csikszentmihalyi, Akış - Mutluluk Bilimi kitabı ile ve ‘akış (flow)’ kavramını literatüre kazandırmıştır. 

Good Business - Liderlik, Akış ve Anlam Yaratma isimli kitabında ise, çalışma hayatında akış kavramının yerini inceliyor, çalışanların akış içinde oldukları anların günlük iş yaşamına nasıl dahil edilebileceğine dair öneriler sunuyor ve bunu başaran firma örneklerini paylaşıyor. 

Kitapta paylaşılan örneklerden biri olan açık hava spor giyim ve malzemeleri üreticisi Patagonia’nın kurucusu Yvon Chouinard. Kendisi ‘ürünlerini en iyilerden biri değil, en iyisi olması’ için ürettiklerini vurguluyor ve bir firmanın türünün en iyisi olabilmesinin ancak en iyi çalışanları kendine çekmesine bağlı olduğunu ekliyor sözlerine. 

Kitapta mutluluk ve iş hayatı arasında bir ilişki aramanın bazı açılardan mantıksız olduğu da tartışılıyor. Ancak, alanlarında gerçek anlamda lider olmak isteyen isteyen firmaların (işyerinde olmaktan memnuniyet duyan) mutlu çalışanları ile bunu gerçekleştirdikleri de bilinen bir gerçek.

Csikszentmihalyi akış kavramını şöyle anlatıyor:

İnsanlar, haz duydukları belli bir anı - meditasyon yaparken, koşarken, satranç oynarken ya da ameliyat yaparken - tarif ederken kendileri dışında bir güçle adeta sürüklendiklerini, çaba göstermeksizin hareket ederek kendilerini ana kaptırdıklarını belirtmektedirler. İşte böyle anları ‘akış’ olarak tanımlanmaktadır. İşlerinde bu akışı yakalayabilen insanlar, işyerlerinde mutluluğu da yakalamışlar demektir.

Akışın 8 farklı koşulu ve işareti bulunuyor:

1- Hedefler nettir. Kişi, haz duygusunu hedefe ulaşmakla değil, hedefe ulaşmak için attığı adımlarla hisseder.
2- Geri bildirim anlıktır. Geri bildirim kişinin çevresinden de gelebilir, ancak esas geri bildirim kişinin kendi uzmanlığına dayanan geribildirimdir.
3- Fırsat ve kapasite arasında denge vardır. Zorluklar ve beceriler yüksek ve birbirine eşit olduğunda akış gerçekleşir.
4- Derin konsantrasyon sağlanır.
5- Önemli olan içinde bulunduğumuz andır. Kişinin dikkati içinde bulunduğu ana odaklanmıştır, bu nedenle geçmişten ya da gelecekten olaylar bilinçte yer bulamaz.
6- Kontrol sorun değildir. Kişi, “o anın” tam kontrolüne sahip olduğunu hisseder.
7- Zaman algısı değişir. Zaman algısı farklı yaşanır, çoğu zaman hızlanır.
8- Ego ortadan kalkar.

Bir kişinin gün içindeki ruh hali inişli çıkışlıdır. Hiç kimse sürekli olarak akış içinde yaşayamaz. Stres ve umutsuzluk gibi olumsuz durumlar her an ortaya çıkabilir. Kitapta yer alan ‘Günlük Deneyim Haritası’ na göre (sayfa 95), insanlar kendi kişisel ortalama zorluk ve beceri düzeylerinin üzerinde olduklarını algıladıklarında ‘akış’ (odaklanmış, mutlu) yaşarlar. Bunun zıddı ‘kayıtsızlık’ (üzgün, depresif) durumudur, burada hem görevlerin hem de becerilerin düzeyi düşüktür. Zorluklar ve becerilerin diğer kombinasyonları ‘endişe’ (stresli, üzgün), ‘kaygı’ (stresli, tetikte) ve ‘canlılık’ (tetikte, odaklanmış) duyguları (görevlerin zorlayıcılığı becerilerin üzerinde olduğunda) ya da ‘kontrol’ (mutlu, güvenli), ‘rahatlama’ (güvenli, halinden memnun) ya da ‘sıkıntı’ (depresif, halinden memnun) (becerilerin düzeyi görevlerin zorlayıcılığının üzerinde olduğunda) duyguları doğurur.