The Invisible Gorilla | Christopher Chabris, Daniel Simons (Kitap)

Görünmez Goril, ‘olsaydı mutlaka fark ederdim’ dediğimiz ama aslında dikkatimizden kaçan şeylerin hayatımızda ne kadar fazla yer kapladığını sosyal deneylere dayanarak anlatıyor. 

Dünyanın yanılsamalarla dolu bir yer olduğunu gösteren bu deneylerden ilki 1999 yılında yapılmış. Algıda Seçicilik (Selective Attention) ismini taşıyan bu deneyde ekranda basketbol oynayan bir grup görülüyor. İzleyiciye bu grupla ilgili bir soru yöneltiliyor. İzleyici dikkatini bu sorunun cevabını bulmaya yöneltmişken, oyuncular arasında kitaba da adını veren bir ‘goril’ görünüyor. Şaşırtıcı olan ise, birçok kişinin aslında orada olmaması gereken bu gorili farketmemesi.

İkinci deney ise 1998 yılında gerçekleştirilmiş ve ismi Kapı Araştırması (The Door Study). Bu çalışmada ise bir araştırmacı sokaktan geçen bir başka kişiye adres soruyor. Ancak tam o sırada uzun bir kapı taşıyan iki kişi (bilinçli olarak) onların arasından geçiyor. Tam o esnada, araştırmacı kapının arkasında kalarak başka bir kişi ile yer değiştiriyor. Adres sorusuna cevap veren kişi ise çoğu kez karşısındaki kişinin kendisine soruyu soran kişi değil de bir başkası olduğunu çoğu kez farketmiyor.

Kitapta ele alınan diğer sorular şunlar:

  • Dikkatimizi bir yöne odakladığımızda, yanlış bir kanıya kapılarak diğer her şeyi fark ettiğimizi sanırız, ancak gerçekte olan bu mudur?
  • Aynı anda iki işi yapmak insanı ne kadar başarıya ulaştırır?
  • Görmeyi beklediğimiz şeyleri görürüz, peki ya görmeyi beklemediklerimiz?

Kitapta ele alınan başlıca altı yanılsama var:

Dikkat yanılsaması

Görme alanımıza beklenmedik bir nesne (ya da ‘şey’) eklendiğinde mutlaka onu farkedeceğimizi düşünürüz. Ama aslında bu yeni nesneyi fark etmemiz, dikkatimizin o anda neye odaklandığına bağlıdır.

Hafiza yanılsaması

Öyle inanırız ki, eğer bir şeyi hatırlıyorsak, özellikle de çeşitli ayrıntılarıyla canlı bir biçimde o ana geri dönebiliyorsak, hatırladığımız şeyin gerçekle birebir aynı olduğunu düşünürüz. Oysaki, sahip olduğumuz hatıralar zaman içinde değişir ve hatta yeniden şekillenir. Bu da, yaşadığımız bir olayın hatırladığımız halinin aslında geçerli olmayabileceği anlamına gelmektedir.

Güven yanılsaması

Bir kişinin bir konuda kendine olan güven seviyesinin onun yetenek ve bilgi seviyesini yansıttığını düşünürüz. Aslında, gerçek çoğu kez bunun tersidir. Bilgi sahibi olmadığı ya da yetkin olmadığı bir konuda kendine aşırı güvenen pek çok kişinin bu davranışı çoğu zaman karşı tarafı yanıltır. Kendine güveni yüksek kişilere inanma eğiliminde olsak da, onların her zaman için en doğru kararı vermediklerini hatırlamakta fayda var.

Bilgi yanılsaması

Çevremizde olan bitenden gerçekte olduğundan çok daha fazla anladığımızı düşünürüz. Bunun da ötesinde, sistemlerin ne kadar karmaşık olduğunu bilmemiz aslında bizi yanlış içerikte kararlar almaya iter.

Neden yanılsaması

Olaylarda, aslında hiç olmadığı zaman kalıplar tespit etmeye ve sadece bağlantı veya sıralama olması halinde de neden sonuç ilişkisi çıkarmaya eğilimimiz vardır. Bu tür kalıplara veya ilişkilere bir kez inandığımızda ise, bu eğilimden vazgeçmemiz, bunların yanlış olduğunu kanıtlayan istatistikler veya bilimsel verilerin varlığını bilsek bile oldukça zordur.

Potansiyel yanılsaması

Kendi sahip olduğumuz potansiyelin sadece küçük bir kısmını kullandığımızı düşünürüz. Bazı alanlar için bu doğru bile olsa, her alan için doğru değildir. Olduğumuzdan daha zeki, daha hızlı veya daha parlak olmamız çoğu zaman için mümkün değildir. Sadece pratik yaparak ve çalışarak bir konuda daha iyi olmak mümkündür, ancak bir anda bizi daha iyi yapabilecek sihirli bir çözüm yoktur.

Konusu ve verdiği örneklerle oldukça eğlenceli bir kitap.


The Invisible Gorilla: How Our İntuitions Deceive Us The Invisible Gorilla: How Our İntuitions Deceive Us
Görünmez Goril - Günlük Yanılsamalar Hayatımızı Nasıl Yönlendiriyor?
Christopher Chabris, Daniel Simons
2012
280 sayfa
goodreads  external link
# psikoloji
★ ★ ★ ★ ☆
https://www.nonfictionbooks.xyz/the-invisible-gorilla.html
4 -

« How Would You Move Mount Fuji? | William Poundstone (Kitap)
The Fifth Discipline | Peter Senge (Kitap) »




2024 ocak


2023 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2022 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2021 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan


2020 temmuz

nisan


2019 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

şubat

ocak


2018 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2017 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2016 aralık

kasım

ekim

eylül

ağustos

haziran

mayıs

nisan

mart

şubat

ocak


2015 aralık

kasım

eylül

ağustos

temmuz

haziran

mayıs

ocak


2014 aralık

kasım

eylül


2013 aralık

kasım