The Zero Marginal Cost Society | Jeremy Rifkin (Kitap)

Nesnelerin İnterneti ve İşbirliği Çağı isimli kitap, kapitalist dönemin yavaşça ve kaçınılmaz bir şekilde (en azından yarım yüzyıl sonra sosyal yapının bir parçası olarak kaldıktan sonra) sona ereceğinden bahsederek başlıyor. Yazara göre, insanların yaşam tarzı bir dönüşüm içinde ve yeni oluşan ekonomik paradigma İşbirlikçi Ortak Kaynakların (collaborative commons) kullanılması. Günümüzdeki piyasa şartlarında ise kapitalist sistem kendini hissettirse de paylaşım ekonomisinin etkisi pek çok alanda görünüyor. Kitap boyunca bunun pek çok örneği paylaşılıyor. En temel örnek olarak Uber, Airbnb, Couchsurfing gibi dünya çapında giderek yaygınlaşan ağlar inceleniyor.

Yazar, kapitalizmin varlık nedeninin insan hayatının her yönünü ekonomik bir platforma taşımak ve piyasada el değiştirecek bir metaa dönüştürmek olduğunu belirtiyor. (sayfa 10)

Sıfıra yakın marjinal maliyet olgusunun birçok alanda (ticari alanlar da dahil olmak üzere) giderek yaygınlaşması ile milyarlarca insan bilgiye ücretsiz olarak erişebiliyor ve birbirleri ile paylaşımda bulunuyor: yayıncılık, iletişim, eğlence, eğitim vb pek alanda bu durumun etkileri görülmeye başlandı bile. Dünyada prosumer yani kendi ürünlerini üreten tüketiciler, “üre/tüketici” sayısı giderek artıyor.

Günlük yaşamda kullanılan pek çok nesnenin - buzdolabı, araba, tv, alarm sistemi, şu ısıtıcısı, fırın, vb - internet üzerinden birbiri ile bağlantı sağlaması ve iletişime geçmesine olanak sağlayan nesnelerin interneti döneminin açılması ile birlikte Üçüncü Sanayi Devriminin de işareti verilmiş oldu. Nesnelerin interneti ile bütünleşik küresel bir ağ kuruluyor, bu ağ üzerinden herkes her nesne ile iletişim kurabilecek kısacası “bağlı” olacak. Nesnelerin internetinin altyapısı 3 temel unsurdan oluşuyor ve kitabın farklı bölümlerinde bu unsurlar inceleniyor:

• İletişim İnterneti
• Enerji İnterneti
• Lojistik İnterneti

Bu 3 unsurun birbirini tamamlaması ile nesnelerin arasında kurulan bağ anlamlı ve bir bütün hale geliyor, bu unsurlardan biri kesilirse diğerleri de anlamını yitirip işlemez hale geliyor.

Nesnelerin İnterneti, üretkenliği artırıyor ve birçok ürün ve hizmeti üretmenin marjinal maliyetini sıfıra, bedava denilebilecek düzeylere doğru çekiyor. Bunun sonucunda şirket karları erimeye başlıyor, fikri mülkiyet hakları zayıflıyor ve ürün kıtlığına dayalı ekonomi yavaş yavaş yerini bolluğa dayalı bir ekonomiye bırakıyor. (sayfa 19)

Eğer Birinci ve İkinci Sanayi Devriminin teknoloji platformları, dünyanın sayısız ekolojik zenginliğinin, kişisel kazanç ve pazarda alıp satmak amacıyla yok edilmesine yardımcı olmuşsa, Üçüncü Sanayi Devriminin Nesnelerin İnterneti platformu bu süreci tersine çevirebilir. (sayfa 22)

Ortak kaynakların dayandığı nokta paylaşım kültürüdür, yeni teknolojik platform da bu paylaşım kültürünü desteklemektedir: bu açıdan bakıldığında nesnelerin interneti platformu olmadan iş birlikçi ortak kaynakların da hayata geçmesinin mümkün olmayacağı anlaşılacaktır. Günümüzde ekonomik hayat, sosyal sermaye ve mal ve hizmetlerin iş birlikçi ortak kaynaklar üzerinde paylaşıldığı bir yapıya doğru evriliyor.

Kitabın ilerleyen sayfalarında pazar ekonomisinin doğuşu, Birinci ve İkinci Sanayi Devriminin nasıl başladığı ve günlük hayata getirdikleri inceleniyor. Milyonlarca işçinin yerini akıllı teknolojilerin aldığı bir ortamda çoğu mesleğin değişmesinin (ve hatta yok olmasının) kaçınılmaz olduğunu belirten yazar, teknolojik işsizlik kavramından da bahsediyor, işini kaybedecek olan bu kesimin ne yapacağını da anlatıyor. Sıfıra yakın marjinal maliyetin ancak üretkenlikte yaşanacak yüksek artış ile mümkün olduğunu belirtiyor. 3D yazıcılar ile Yapıcılar Hareketinin doğmasını (Temelini yeni icatların açık kaynak kodları ile paylaşılması, işbirliğine dayalı öğrenme kültürü, topluluğun kendine yetebileceğine inanmak ve sürdürülebilir üretim uygulamalarına bağlılık oluşturur), kendin yap (diy) akımının yaygınlaşmasını ve her şeyin paylaşıldığı bir ortamda mahremiyetin ortadan kalktığını ve yerini şeffaflığın aldığını açıklıyor. Sıfır marjinal maliyetin eğitime yansımaları ücretsiz online kurslar ile yaşanıyor. En ünlü üniversitelerin profesörleri dünyanın öbür ucunda kalan ülkelerden öğrencilere ders veriyor, kaliteli eğitim fırsatını bu sayede birçok kişi elde edebiliyor. (Udacıty, EdX, Coursera, vb)

Kitap, Üçüncü Sanayi Devrimi ve İnternetin yaygınlaşması, Nesnelerin İnterneti kavramının anlaşılması ve İşbirliği Çağı ile paylaşım ekonomisinin getirdikleri ve yansımalarını incelemesi bakımından oldukça değerli bir kaynak ve bir referans kitabı.